დიდი ხანია მიიჩნევა, რომ ბოთლის წყალი ონკანის წყლის უსაფრთხო ალტერნატივაა, ვინაიდან ბოთლის წყალი იწმინდება და იფილტრება ქიმიკატებისგან. თუმცა, ამერიკის შეერთებულ შტატებში, Columbia-სა და Rutgers-ის უნივერსიტეტების მეცნიერების მიერ ჩატარებულმა უახლესმა კვლევამ აჩვენა, რომ წინა კვლევის შედეგებთან შედარებით, ბოთლის წყალი 100-ჯერ მეტ პლასტიკის ნაწილაკს შეიცავს. შესაბამისად, ონკანის წყლის ნაცვლად ბოთლის წყლის გამოყენება, შეიძლება, გაცილებით უარესი იყოს ჯანმრთელობისთვის, მიკროსკოპული პლასტმასის დამაბინძურებლების შემცველობის გამო, რომლებსაც სისხლის მიმოქცევაში შეღწევაც კი შეუძლიათ.
უახლესი კვლევის საგანგაშო მონაცემები
წლების განმავლობაში მეცნიერები ყურადღებას ამახვილებდნენ მიკროპლასტმასის გლობალურ გავრცელებაზე. ნაწილაკები, რომელთა ზომა მერყეობს 5 მილიმეტრიდან 1 მიკრომეტრამდე ნაპოვნია დედამიწის ისეთ მიუწვდომელ ადგილებში, როგორებიცაა ევერესტის მწვერვალი და ოკეანის ყველაზე ღრმა ფსკერი. ბუნებრივია, მიკროპლასტმასის ასეთი მასშტაბით გავრცელება საზოგადოების შეშფოთებასაც იწვევს და აჩენს კითხვას, თუ რამდენად დაცულია ადამიანის ორგანიზმი მიკროპლასტმასისაგან?
2024 წელს სამეცნიერო ჟურნალში “Proceedings of the National Academy of Sciences” გამოქვეყნდა ახალი კვლევის ანგარიში ბოთლის წყლის შესახებ. სამეცნიერო საზოგადოება კვლევის შედეგების სიზუსტეს განსაკუთრებით უსვამს ხაზს, რადგან პროცესში გამოყენებული იქნა სრულიად ახლად შემუშავებული ლაზერული ტექნოლოგია - SRS მიკროსკოპი, რომლის დახმარებითაც გამარტივდა წყალში უმცირესი ფრაგმენტების აღმოჩენა. შედეგები, მართლაც , საყურადღებოა- ბოთლის წყალში პლასტმასის შემცველობა დადგინდა. ერთ ლიტრში საშუალოდ 240,000 პლასტმასის ნაწილაკი იქნა აღმოჩენილი. ნაწილაკების დაახლოებით 90% კი მიიჩნიეს ნანოპლასტმასად.
რა არის ნანოპლასტმასა?
ნანოპლასტმასა პატარა ნაწილაკია, რომლის დასანახადაც ძლიერი და დახვეწილი მიკროსკოპია საჭირო. ექსპერტების თქმით, ნანოპლასტიკები იმდენად პატარა ზომისაა, რომ თავისუფლად შესაძლებელია მათი გაადგილება საჭმლის მომნელებელი ტრაქტის ან ფილტვების ქსოვილებიდან სისხლის მიმოქცევაში, რითაც პოტენციურად საკმაოდ საზიანო სინთეტური ქიმიური ნივთიერებები მთელი სხეულის უჯრედებში ვრცელდება.
კვლევის შედეგად გამოვლენილი ნანოპლასტმასის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ტიპი პოლიეთილენ ტერეფტალატია (PET). საყურადღებოა, რომ ტერეფტალი ხშირად გამოიყენება ჩამოსასხხმული სასმელების ინდუსტრიაში, კერძოდ ბოთლებში, სადაც მოთავსებულ სხვადასხვა სასმელს ყოველიურად მივირთმევთ . ბოთლის წყლის ნიმუშებში ნაპოვნი პლასტმასის კიდევ ერთი გავრცელებული სახეობა - ნეილონია. მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ წვრილი ნაწილაკები წყალში შესაძლოა ხვდებოდეს ბოთლის მოჭერისას, თავსახურის მრავალჯერადი მოხსნა-დახურვისას, ბოთლის დაზინებით ან უბრალოდ, ტემპერატურილი ზემოქმედებითაც კი.
რა საფრთხე შეიძლება შეექმნას ადამიანის ჯანმრთელობას?
ექსპერტები მიიჩნევენ, რომ ნანოპლასტმასა ადამიანის ჯანმრთელობისთვის დაბინძურების ყველაზე საშიში ფორმაა, რომელიც სერიოზულ აზიანებს აყენებს იმუნურ სისტემას. აღსანიშნია, რომ მიკროპლასტმასისგან განსხვავებით, ნანოპლასტმასებს შეუძლიათ ნაწლავებიდან და ფილტვებიდან სისხლის მიმოქცევაში შეღწევა.
კვლევის ერთ-ერთმა ავტორმა, მეისონმა განაცხადა - "ქიმიკატები შეიძლება მოხვდეს თქვენს ღვიძლში, თირკმელში და ტვინში, გადალახოს პლაცენტის საზღვარი და შეაღწიოს ნაყოფის ორგანიზმში“.
ჩვილები და პატარა ბავშვები ყველაზე დიდი რისკის წინაშე არიან, ვინაიდან მათი განვითარებადი ტვინი და სხეული ხშირად უფრო მოწყვლადია ტოქსიკური ზემოქმედების მიმართ.
ეს ყველაფერი არ არის, ნანოპლასტმასები ასევე მოქმედებს როგორც გადამტანი იმ სახიფათო ქიმიური ნივთიერებებისა, რომლებიც გამოიყენება პლასტმასის წარმოებაში. ეს ნივთიერებებია: ბისფენოლები, ფტალატები, დიოქსინები, ორგანული დამაბინძურებლები და მძიმე მეტალები. მათი ჭარბი რაოდენობა კი საკმაოდ მავნებელია, ზრდის კიბოს რისკს და გავლენას ახდენს ისეთ მნიშვნელოვანი ორგანოების ფუნქციონირებაზე, როგორიცაა თირკმელები, ღვიძლი, გული, რეპროდუქცია და ნერვული სისტემა.
ეს ყველაფერი არ არის, ნანოპლასტმასები ასევე მოქმედებს როგორც გადამტანი იმ სახიფათო ქიმიური ნივთიერებებისა, რომლებიც გამოიყენება პლასტმასის წარმოებაში. ეს ნივთიერებებია: ბისფენოლები, ფტალატები, დიოქსინები, ორგანული დამაბინძურებლები და მძიმე მეტალები. მათი ჭარბი რაოდენობა კი საკმაოდ მავნებელია, ზრდის კიბოს რისკს და გავლენას ახდენს ისეთ მნიშვნელოვანი ორგანოების ფუნქციონირებაზე, როგორიცაა თირკმელები, ღვიძლი, გული, რეპროდუქცია და ნერვული სისტემა.
როგორ დავიცვათ თავი მიკროპლასტმასისგან?
პლასტმასის ნაწილაკები, ჩვენთვის უკვე კარგად ნაცნობი - მიკროპლასტმასები, სხვადასხვა გზების მეშვეობით თავისუფლად ხვდება საკვებსა და სასმელში. მიკროპლასტმასის შემცველი პროდუქტის მიღება კი, რა თქმა უნდა, ხელ უწყობს ორგანიზმში მის დაგროვებას. მიუხედავად იმისა, რომ თანამედროვე სამყაროში მიკროპლასტმასის ორგანიზმში მოხვედრის სრული პრევენცია საკმაოდ რთული ამოცანაა, არსებობს გზები, რომელთა დახმარებითაც შესაძლებელია მნიშვნელოვნად შევამციროთ მისი საგანგაშო რაოდენობით მიღების რისკები.
8 ეფექტური გზა, მიკროპლასტმასის მიღების პრევენციისთვის
მოამზადეთ საკვები სახლში
არ გამოიყენოთ პლასტმასის ჭურჭელი
მოერიდეთ ერთჯერადი პლასტმასის გამოყენებას
გაფილტრეთ სასმელი წყალი
ბოთლის წყლის ნაცვლად ონკანის წყლის მიღება - კიდევ ერთი ეფექტური გზა იმისათვის, რომ ორგანიზმი მიკროპლასტმასისგან დავიცვათ. თუმცა, რადგან, გაუფილტრავ ონკანის წყალში ხვდება ბაქტერიები, ვირუსები, ჟანგი, ქვიშა და სხვა ორგანული, თუ არაორგანული მინარევები, აბსოლუტურად ჯანსაღი სასმელი წყლის მისაღებად, ონკანის წყალი აუცილებლად უნდა იფილტრებოდეს. ფილტრაციისთვის შეგიძლიათ გამოიყენოთ თქვენს საჭიროებებზე მორგებული მოწინავე ტექნოლოგიები, რომელთა არჩვენი მრავალფეროვანია, შედეგი კი- ეფექტური.